Rekompensaty za wzrost cen energii elektrycznej i gazu – kto może się o nie ubiegać i na jakich warunkach?

Data dodania: 16.11.2022 r. | ellipsisenergy.pl

Patrycja Suder, Daniel Owczarczyk

Ceny energii elektrycznej i gazu osiągają wartości, które jeszcze do niedawna były niewyobrażalne. Przedsiębiorstwa mierzą się więc z niebywale wysokimi kosztami działalności. W tak trudnych czasach wsparcie jest wyjątkowo potrzebne, dlatego też rząd wprowadza strategie mające na celu odciążenie przedsiębiorców.  

Szeroki pakiet wsparcia oferuje Ministerstwo Rozwoju i Technologii w ramach tzw. Tarczy Solidarnościowej. Już w lutym bieżącego roku przyjęto nowelizację ustawy o systemie rekompensat dla sektorów i podsektorów energochłonnych. Wówczas zmiana miała posłużyć przede wszystkim poprawie konkurencyjności krajowego przemysłu oraz przeciwdziałać przenoszeniu się produkcji na tereny innych krajów, szczególnie pozaeuropejskich. 

Zgodnie z informacjami podanymi przez MRiT, uruchomione zostały tymczasowe ramy kryzysowe, które mają wspierać przedsiębiorstwa energochłonne. Wsparcie ma zrekompensować wzrost cen energii elektrycznej oraz gazu ziemnego w 2022 roku i być uzupełnieniem programu rekompensat kosztów pośrednich dla tychże przemysłów.  

Według założeń w pierwszej kolejność pomoc mogą uzyskać przedsiębiorstwa, które wykażą, iż w roku 2022 ich koszt zakupu energii elektrycznej oraz gazu ziemnego był wyższy o co najmniej 100% względem średniorocznej ceny tych nośników z roku 2021.

Termin jest krótki, gdyż wsparcie musi zostać udzielone do 31 grudnia 2022 roku. Zgodnie z ogłoszeniem rządu w określonych sytuacjach konieczna może być dalsza pomoc w celu kontynuacji działalności przedsiębiorstwa, stąd istnieje możliwość wydłużenia terminu obowiązywania programu również na przyszły rok. W ramach wsparcia przewidziane są kwoty w wysokości:

• do 2 mln euro, gdy wzrost cen energii elektrycznej lub gazu w okresie od lutego do grudnia 2022 roku wyniesie co najmniej 100% w stosunku do średniej ceny poniesionej przez przedsiębiorstwo w 2021 roku,
• do 25 mln euro, w przypadku zakładu energochłonnego, który ponosi straty z działalności operacyjnej wynikających ze wzrostu cen
• do 50 mln euro, w przypadku zakładu energochłonnego, spełniającego powyższe warunki i prowadzącego działalność w sektorze lub podsektorze wymienionymi w poniższej tabeli.

Zgodnie z Komunikatem Komisji z 24 marca 2022 roku o tymczasowych ramach środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki po agresji Rosji wobec Ukrainy, sektorami i podsektorami uznanymi przez Komisję Europejską za szczególnie odczuwające skutki kryzysu są:

Kod NACE	Opis
14.11	Produkcja odzieży skórzanej
24.42	Produkcja aluminium
20.13	Produkcja pozostałych podstawowych chemikaliów nieorganicznych
24.43	Produkcja ołowiu, cynku i cyny
17.11	Produkcja masy włóknistej
07.29	Górnictwo pozostałych rud metali nieżelaznych
17.12	Produkcja papieru i tektury
24.10	Produkcja surówki żelazostopów, żeliwa i stali oraz wyrobów hutniczych
20.17	Produkcja kauczuku syntetycznego w formach podstawowych
24.51	Odlewnictwo żeliwa
20.60	Produkcja włókien chemicznych
19.20	Wytwarzanie i przetwarzanie produktów rafinacji ropy naftowej
24.44	Produkcja miedzi
20.16	Produkcja tworzyw sztucznych w formach podstawowych
13.10	Przygotowanie i przędzenie włókien tekstylnych
24.45	Produkcja pozostałych metali nieżelaznych
23.31	Produkcja ceramicznych kafli i płytek
13.95	Produkcja włóknin i wyrobów wykonanych z włóknin, z wyłączeniem odzieży
23.14	Produkcja włókien szklanych
20.15	Produkcja nawozów i związków azotowych
16.21	Produkcja arkuszy fornirowych i płyt wykonanych na bazie drewna
23.11	Produkcja szkła płaskiego
23.13	Produkcja szkła gospodarczego
20.11.11.50  20.11.12.90	Następujące podsektory w ramach sektora gazów technicznych (20.11):  Wodór  Nieorganiczne związki tlenowe niemetali
20.14.12.13 20.14.12.23 20.14.12.25 20.14.12.43 20.14.12.45 20.14.12.47 20.14.12.50 20.14.12.60 20.14.12.70 20.14.12.90 20.14.23.10 20.14.63.33 20.14.63.73 20.14.73.20 20.14.73.40	Następujące podsektory w ramach sektora produkcji pozostałych podstawowych chemikaliów organicznych (20.14):  Cykloheksan  Benzen  Toluen  o-Ksylen  p-Ksylen  m-Ksylen; mieszaniny izomerów ksylenu  Styren  Etylobenzen  Kumen  Pozostałe węglowodory cykliczne  Glikol etylenowy (etanodiol)  2,2-Oksydietanol (glikol dietylenowy, digol)  Oksiran (tlenek etylenu)  Benzol (benzen); toluol (toluen) i ksylol (ksyleny)  Naftalen i pozostałe mieszaniny węglowodorów aromatycznych, z wyłączeniem benzolu, toluolu i ksylolu
23.99.19.10	Następujący podsektor w ramach sektora produkcji wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych, gdzie indziej niesklasyfikowanej (23.99):  Wełna żużlowa, wełna skalna i podobne wełny mineralne, włącznie z ich mieszaninami, luzem, w arkuszach lub w belach

Zgodnie z tymczasowymi ramami kryzysowymi, Komisja Europejska określiła dokładne warunki jakie musza spełnić przedsiębiorstwa, żeby kwalifikować się do pomocy państwowej, rekompensującej wysokie ceny energii elektrycznej i gazu. Wszystkie kategorie wsparcia wymagają, żeby koszty nośników energii były poniesione w okresie od 1 lutego 2022 do 31 grudnia 2022 przy czym okresem referencyjnym jest okres od 1 stycznia 2021 do 31 grudnia 2021 r. Pomoc państwowa ma być przekazywana przedsiębiorcom w formie bezpośrednich dotacji, korzyści podatkowych oraz korzystnych warunków płatności, bądź w innych formach, takich jak zaliczki zwrotne, gwarancje, pożyczki i kapitał własny. Warunkiem jest, iż łączna wartość nominalna takich środków nie przekracza pułapów intensywności i limitu kwot rekompensat. W zakres wsparcia wchodzi również możliwość przekształcenia pomocy, która została przyznana w postaci zaliczek zwrotnych, pożyczek lub w innej postaci podlegającej zwrotowi w inne formy pomocy, jak np. dotacje. Warunkiem jest jednak przeprowadzenie przekształcenia do dnia 30 czerwca 2023 roku.   

Pierwsza kategoria

W przypadku pierwszej kategorii wsparcia tj. do 2 mln euro, beneficjent musi udowodnić, na podstawie odpowiedniego rachunku, wzrost cen energii elektrycznej lub gazu w swoim końcowym zużyciu w okresie kwalifikowanym o minimum 100% względem średniorocznej ceny tych nośników z okresu referencyjnego. Dodatkowo Komisja określiła dwa inne warunki kwalifikowalności kosztów:

• od 1 września 2022 r. ilość gazu ziemnego i energii elektrycznej przyjęta do obliczenia kosztów kwalifikowalnych nie może przekroczyć 70% zużycia beneficjenta w analogicznym okresie w 2021;
• łączna kwota pomocy na beneficjenta nie przekracza 30% kosztów kwalifikowanych.

Druga i trzecia kategoria obejmuje sytuacje, w których konieczna jest dalsza pomoc dla kontynuacji działalności. Podwyższone kwoty może uzyskać przedsiębiorstwo, które jest zakładem energochłonnym, czyli ponosi koszty nabycia produktów energetycznych w wysokości minimum 3% wartości produkcji.  

Druga kategoria 

W przypadku drugiej kategorii tj. do 25 mln euro, warunkiem jest ponoszenie strat z działalności operacyjnej, jednak wzrost kosztów musi stanowić minimum 50% straty z działalności operacyjnej w okresie od 1 lutego 2022 roku do 31 grudnia 2022 roku. Uzyskana łącznie wartość wsparcia nie może przekraczać 50% kosztów kwalifikowanych i może wynieść maksymalnie 80% strat przedsiębiorstwa z działalności operacyjnej.  

Trzecia kategoria 

W przypadku natomiast trzeciej kategorii tj. do 50 mln euro, zakłady energochłonne musza spełnić jednocześnie powyższe warunki oraz muszą należeć do sektorów i podsektorów uznanych przez Komisję Europejską za szczególnie odczuwające skutki kryzysu. Wówczas kwota pomocy może zostać podwyższona maksymalnie do 70% kosztów kwalifikowanych oraz może wynieść maksymalnie 80% strat przedsiębiorstwa z działalności operacyjnej.  

Ze względu na to, iż powyższe warunki zostały określone przez Komisję Europejską, krajowe programy mogą różnić się dodatkowymi warunkami lub zakresem beneficjentów. Programy naborów będą uchwalane w drodze uchwały rady ministrów, dlatego ewentualnych dodatkowych informacji można spodziewać się dopiero przy ogłoszeniu naboru.