Data dodania: 20.03.2023 r. | ellipsisenergy.pl
Daniel Owczarczyk
14 marca 2023 r. projekt ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, przechodząc całą ścieżkę legislacyjną w obu izbach parlamentarnych, został finalnie podpisany przez Prezydenta RP. Ostateczne brzmienie ustawy jednak różni się od rządowej propozycji, która szeroko skonsultowana i wypracowana także ze stroną społeczną, została subtelnie (lecz znacząco) zmieniona przez parlamentarzystów. Bez wątpienia chodzi o zapis art. 4 mówiący o minimalnej odległości lokalizacji instalacji od budynków mieszkalnych lub o funkcji mieszanej.
Obowiązujące wcześniej przepisy ustawy zakazywały budowy turbin wiatrowych w odległości mniejszej niż 10‑krotna wysokość elektrowni wiatrowej w jej najwyższym położeniu (tzw. reguła 10H) od zabudowy mieszkalnej. Przedstawiony w 2021 roku rządowy projekt zakładał początkowo, że po spełnieniu dodatkowych warunków, odległość będzie można zmniejszyć, ale nie bardziej niż do 500 m. W trakcie prac legislacyjnych, sejmowe komisje zwiększyły minimalną odległość do 700 m, która została już do ogłoszenia zmiany ustawy w dzienniku ustaw.
Obecne brzmienie ustawy wprowadza nowe definicje jak i nowe przepisy regulujące lokalizację i funkcjonowanie elektrowni wiatrowych w Polsce. W zakresie definicji ustawodawca wprowadził pojęcia takie jak:
Obecny kształt ustawy nadal opiera lokalizację instalacji wiatrowych wyłącznie o miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP) obowiązujący na terenie danej gminy, aczkolwiek ustawa włącza możliwość zaktywizowania społeczności lokalnych. Społeczności te mogą mieć wpływ na kształt MPZP, co może znacząco wydłużyć proces inwestycyjny. Poza tym ustawa przewiduje dodatkową zasadę w przypadku chęci zlokalizowania elektrowni wiatrowej w pobliżu linii przesyłowych energii elektrycznej. Odległość ta ma wynosić minimum trzykrotność średnicy wirnika wraz z łopatami lub dwukrotności całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej, w zależności od tego, która z tych wartości jest większa (tzw. zasada 3D-2H).
W aspekcie społecznym ustawa szczegółowo reguluje proces administracyjny lokalizowania elektrowni wiatrowych, który ma zaktywizować i informować mieszkańców gminy. Zapisy nakładają obowiązek publicznego ogłoszenia przez władzę wykonawczą danej jednostki samorządu terytorialnego informacji o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzenia planu miejscowego, na podstawie którego ma być lokalizowana elektrownia wiatrowa. Następnie dany samorząd jest zobowiązany do przekazania tej informacji i wystąpienie o opinie do włodarzy gmin pobliskich. Przedstawienie opinii gminie, gdzie sporządza się projekt planu miejscowego, musi zostać poprzedzone publicznym ogłoszeniem terminu przekazania tej opinii najpóźniej na 30 dni przed planowanym przekazaniem opinii oraz publicznym udostępnieniu jej treści po jej przekazaniu. Gminy pobliskie mogą nie wydać opinii w terminie, co będzie równoznaczne z zaopiniowaniem projektu (ustawa przewiduje czas od 45 dni do 60 dni maksymalnie na wydanie opinii przez gminy pobliskie).
W kontekście projektu MPZP nowe przepisy nakładają na włodarzy gmin, na terenie których ma zostać zlokalizowana elektrownia wiatrowa, obowiązek:
Jeżeli odległość instalacji od budynku mieszkalnego jest mniejsza niż 10-krotność jej wysokości i wykracza poza granice gminy, MPZP przygotowuje także gmina pobliska. W przypadku gdy w gminie pobliskiej dla analizowanej strefy gminy pobliskiej nie ma uchwalonego MPZP albo obowiązuje MPZP, który umożliwia zabudowę budynkami mieszkalnymi lub budynkami o funkcji mieszanej, inwestor otrzymuje odmowę wydania pozwolenia na budowę.
W takim wypadku istotne dla określenia odległości minimalnej – pomiędzy 10-krotnością maksymalnej wysokości turbiny wiatrowej (zasada 10H) a odległością minimalną od budynków mieszkalnych 700 m – będą m.in. wyniki przeprowadzonej oceny oddziaływania na środowisko, wykonanej w ramach MPZP oraz uwagi zgłaszane w trakcie konsultacji publicznych.
Ponadto, zapisy nowej ustawy umożliwiają społecznościom lokalnym udział w procesie inwestycyjnym. Co najmniej 10% mocy zainstalowanej w ramach realizowanej inwestycji musi zostać przeznaczone do objęcia przez mieszkańców gminy na okres 15 lat. Na inwestorze ciąży obowiązek przekazania gminie informacji o maksymalnym możliwym pułapie mocy do objęcia, koszcie elektrowni i prognozowanej produkcji energii elektrycznej z instalacji.
Mieszkaniec gminy będzie mógł maksymalnie objąć 2 kW mocy jako prosument wirtualny. W terminie 90 dni od zakończenia zgłaszania udziału w objęciu części mocy instalacji, inwestor ma obowiązek zawrzeć umowy z mieszkańcami gminy. Na mieszkańcach ciąży obowiązek zgłoszenia objęcia udziału instalacji do OSD.
W przypadku lokalizacji elektrowni wiatrowej w pobliżu parku narodowego zachowana jest zasada 10H, natomiast wobec rezerwatu przyrody stosuje się minimalną odległość 500 metrów. W przypadku innych form ochrony przyrody odległość ma wynikać z decyzji środowiskowej dla konkretnej instalacji. Zabronione jest lokalizowanie elektrowni wiatrowych na terenach parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i obszarów Natura 2000.
Ustawa wprowadza także szczegółowe zmiany ws. wymogów Urzędu Dozoru Technicznego dla instalacji wiatrowych. Obowiązkiem certyfikowanego serwisowania zostały objęte instalacje o mocy powyżej 100 kW lub o wysokości ponad 30 m. Obecne przepisy wprowadzają także zasady procesu certyfikacji podmiotów serwisujących instalacje wiatrowe.
Warto dodać, że zmiana ustawy jest jednym z 37 kamieni milowych, które Polska ma zrealizować, aby spełnić wymogi wynikające z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w celu otrzymania pieniędzy z Krajowego Planu Odbudowy.
Od 1 października 2023 roku na terenie UE obowiązuje nowy system mający na celu wyeliminowanie zjawiska tzw. ucieczki emisji dwutlenku węgla. Zjawisko to polega na przeniesieniu produkcji i zakupów towarów wysokoemisyjnych poza teren wspólnoty w celu uniknięcia dostosowywania się do norm emisji gazów cieplarnianych oraz kupowania uprawnień do emisji.
Już wkrótce przedsiębiorcy zyskają możliwość bezpośredniego połączenia się z wytwórcami energii elektrycznej za pośrednictwem dedykowanych linii bezpośrednich. W ostatnim tygodniu parlament zakończył prace nad nowelizacją Prawa Energetycznego, która wprowadza przepisy sporządzone przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii (MRiT) (nr z wykazu: 3237). Nowe regulacje stanowią istotny krok w kierunku otwarcia bezpośredniej komunikacji między przedsiębiorcami a producentami energii, co prawdopodobnie wpłynie na ułatwienie procesów handlowych i stymulację gospodarczą w sektorze energetycznym.
Po trzecim czytaniu w Sejmie, rządowy projekt nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym został przekazany 1 czerwca 2023 roku do Senatu (druk 3097). Nowelizacja przewiduje zmiany w 50 ustawach i zawiera 15 nowych definicji, co ma istotne znaczenie dla procesu inwestycyjno-budowlanego. Nowelizacja przepisów wprowadza szczególne zmiany w zakresie projektów OZE.